OJ-congres 2025

Dit jaar neemt Teun Dekker het stokje over van Peter de Vries als dagvoorzitter van het OJ-congres. Zeg je 'inclusief', dan zeg je: Teun. De juiste man op de juiste plek dus als je het ons vraagt!

Is iedereen wel mee in dat verhaal over inclusie want gesprekken over inclusie in het onderwijs botsen op een heleboel jamaars. Te weinig middelen, dat gaat niet voor dat kind, handen tekort, niet voor opgeleid, het welzijn van de leerling, leerkrachten die uitvallen .... Terecht, maar zijn dat bezorgdheden met betrekking tot inclusie of over hoe we onderwijs vandaag vormgeven? Weten we genoeg over dat ‘woord’ inclusie om het in de onderwijspraktijk te organiseren en op de klasvloer concreet vorm geven?

First things first, dus! Waarom inclusie en wat is het? Waarom inclusief onderwijs en wat is het? Hoe dan evolueren naar een inclusieve school?

#noexcluses

Binnen het openbaar bestuur lijkt een onbedwingbare neiging te bestaan om ingewikkelde vraagstukken te vereenvoudigen. Om ze te begrenzen en te fixeren. Ik ga in op de vraag waar deze reflex (vaak onbedoeld en onbewust) vandaan komt en tot welke ongewenste effecten deze leidt. Want meestal maken de aanpakken die hieruit voortvloeien het vraagstuk eerder erger dan beter. 

Daarna ga ik in op de vraag hoe je deze versimpelreflex kunt weerstaan en wat daarvoor nodig is. Door meer ontwerpende en uitnodigende vormen van sturing te hanteren, ontstaat er meer ruimte om recht te doen aan de complexiteit van publieke vraagstukken. Ontwerpend sturen en uitnodigend besturen veronderstelt meer doelzoekende manieren van organiseren, een focus op de uiteindelijk beoogde impact van wat je doet en het ruimte geven aan het initiatief van anderen. Daartoe moeten ook bestaande institutionele praktijken die de versimpelreflex in stand houden veranderen. Dat vraagt dat pogingen om anders te organiseren en te sturen ingebed zijn in aanpakken die uiteindelijk ook leiden tot blijvende (transformatieve) verandering.  

Als Sifan en Lieke geen ambities hadden, waren ze nu geen wereldkampioen atletiek en dat was het dan. Als we in onderwijs en jeugdhulp geen ambities hebben, blijft alles zo ongeveer zoals het is. Maar dat was het dan niet. Want dan komen overheden met nieuwe beleidsplannen, omdat het toch beter moet, of goedkoper. Inmiddels weten we wel dat onderwijs en zorg daar niet echt beter van worden en zeker niet goedkoper en we weten dat professionals hier niet gelukkiger van worden.

De Beweging van 0 is ontstaan in de jeugdhulp. Een beweging van professionals die ambitie als motor van goede ontwikkeling weet en als bron van plezier in werk.

Hoe helpt ambitie ons verder?

“Het zijn niet de sterkste, noch de slimste. Maar zij die zich het beste kunnen aanpassen, die overleven” - Charles Darwin

Als creatief dwarsdenker, met ADHD en Dyslexie heeft het onderwijs mij altijd erg in de weg gezeten. Ik kreeg slechte beoordelingen, twee keer gedoubleerd en er werd oprecht aan mijn verstand getwijfeld. Uiteindelijk wist ik de omstandigheden redelijk naar mijn hand te zetten. Hoe? Dat zal ik jullie aan de hand van mijn presentatie, met tastbare voorbeelden graag vertellen. Ik had het geluk dat ik creatieve en ruimdenkende ouders had en als wereldreiziger veel om mij heen heb mogen kijken. Mijn talenten ontwikkelde zich derhalve op een natuurlijke wijze. Dat noemen ze tegenwoordig geloof ik: ‘praktisch en aanschouwelijke onderwijs’. Ik heb vooral naar de natuur gekeken, ideeën gekopieerd en dat noemen wij de ‘Biomimicry’. Wij mensen voelen ons verheven boven de natuur, maar de natuur heeft alles al uitgevonden. En juist hier heb ik de oplossing gevonden, van mijn missie: “Samen op weg naar een SCHOON2050”

Ik gun alle kinderen deze reis en neem ze graag aan de hand mee, op weg naar een SCHOON2050! (Jullie trouwens ook ;-)

“Ik was kansloos, maar toch heb ik overleefd! Omdenken en leren van de natuur was mijn redding",  Maurice Beijk.

Sharon neemt haar onderzoeksbevindingen (Stellaard 2023, 2024) als startpunt voor haar lezing, Daaraan verbindt zij hoe die haar perspectief op het hele vraagstuk van passend onderwijs en jeugdzorg hebben veranderd. Dit doet zij met ondersteuning van beeld en muziek. Tot slot neemt ze u mee in hoe alle ontwikkelingen die daarna plaatsvonden (de sociale impact van het onderzoek) haar kijk op maatschappelijke verandering en de toekomst hebben verrijkt.   

Bekijk hier vast een van Sharon haar pleidooien binnen de tweede kamer. 

In deze lezing ligt de focus op de dynamiek die we in onze samenleving zien. Op dit moment zien we vele slepende kwesties die zich ongeveer tegelijkertijd tot crisis hebben ontwikkeld. Denk aan de klimaatcrisis, energiecrisis, armoedecrisis, stikstofcrisis, toeslagencrisis, woningmarktcrisis, landbouwcrisis, personeelscrisis en asielcrisis. Alles hangt met elkaar samen en de ene oplossing heeft weer effect op andere problemen. Als samenleving gaan we door een tricky overgangsperiode van grote veranderingen. Na een uitleg over de drie fases van transformatie, wordt duidelijk dat liminaliteit veel kansen, maar ook gevaren biedt. Een aantal daarvan leer je in deze lezing kennen, zoals:

Permanente liminaliteit. Wanneer we niet écht breken met oude gewoonten en geen nieuwe keuzes durven te maken, blijven we hangen in het ondertussen. We wéten ergens wel dat we moeten veranderen, maar het lukt niet. Het niet aanpakken van structurele problemen geeft langdurige onzekerheid en stress. 

De trickster. Tricksterlogica bevrijdt mensen van oude ideeën, schudt de boel op en biedt ruimte voor vernieuwing. Spelen met grenzen en vanzelfsprekendheden daagt mensen uit om te beslissen of iets gewenst of ongewenst is. Een van de favoriete grenzen van het tricksterspel is die tussen feit en fictie. We worden verleid te geloven in bizarre verklaringen en nieuwe tweedelingen. Zonder duidelijk verhaal verzinnen we er een. En dat is waanzinnig tricky.

Intense machtsstrijd. Fundamentele veranderingen brengen onvermijdelijk machtsverschuivingen met zich mee. Dat kan leiden tot een intensieve en soms gewelddadige strijd over wie de nieuwe koers bepaalt en wie de gevolgen van veranderingen het meest voelen.